Hemoroidy czy rak – jak rozróżnić i rozpoznać?

Rak odbytu a hemoroidy – czym się różnią?

Choć hemoroidy i rak odbytu różnią się przyczyną, przebiegiem i stopniem zagrożenia dla zdrowia. Na czym polegają różnice?

Hemoroidy to poszerzone sploty żylne w kanale odbytu. Dzielą się na wewnętrzne i zewnętrzne, w zależności od lokalizacji względem linii grzebieniastej. Powstają na skutek nadmiernego ciśnienia w jamie brzusznej, częstych zaparć, siedzącego trybu życia, ciąży lub dźwigania^[1].

Rak odbytu to nowotwór złośliwy, najczęściej rozwijający się z komórek nabłonka kanału odbytu. To choroba o znacznie poważniejszym przebiegu, często związana z infekcją wirusem HPV (szczególnie typami onkogennymi 16 i 18). Nowotwór może przyjmować, postać guza, owrzodzenia lub zmiany naciekowej, a jego rozwojowi często towarzyszą przerzuty^[2].

Główne różnice między hemoroidami a rakiem odbytu:

• charakter zmiany: hemoroidy to miękkie, nienaciekające guzki; rak – twardy, nieregularny, często bolesny,
• rodzaj krwawienia: hemoroidy dają żywoczerwoną krew na papierze, w przypadku nowotworu również może występować jasnoczerwona krew, jak również ciemniejsza krew zwykle zmieszana z kałem,
• tempo rozwoju: hemoroidy często mają charakter nawrotowy; nowotwór jest progresywny, nieustępujący.

Dla prawidłowego rozpoznania i rozróżnienia obu stanów warto poznać najczęstsze objawy, wywoływane przez obie dolegliwości.

Najczęstsze objawy hemoroidów

Objawy hemoroidów zależą od ich typu i stopnia zaawansowania. Początkowo mogą być mało dokuczliwe, z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe.

Do charakterystycznych objawów hemoroidów należą^[1]:

• krwawienie przy wypróżnianiu – świeża krew na papierze toaletowym lub na powierzchni stolca,
• świąd i pieczenie odbytu – spowodowane podrażnieniem śluzówki przez śluz lub resztki stolca,
• ból i dyskomfort w okolicy odbytu – szczególnie przy siedzeniu, nasilający się przy stanie zapalnym,
• wypadanie guzków hemoroidalnych – zauważalne przy hemoroidach III i IV stopnia,
• uczucie niepełnego wypróżnienia – spowodowane obecnością guzków w kanale odbytu.

Hemoroidy zewnętrzne są często bardziej bolesne, zwłaszcza w przypadku występującej zakrzepicy, natomiast wewnętrzne mogą przez długi czas przebiegać bezobjawowo.

Najczęstsze objawy raka odbytu

Rak odbytu, szczególnie we wczesnym stadium, może dawać objawy podobne do hemoroidów, co utrudnia szybkie rozpoznanie.

Objawy sugerujące, że zmiany w tej okolicy mogą być nowotworem odbytu to^[2]:

• zmiany rytmu wypróżnień – biegunki naprzemiennie z zaparciami, parcie na stolec,
• krwawienie z odbytu – krew często zmieszana z kałem, niekiedy o ciemniejszym zabarwieniu,
• ból podczas defekacji – utrzymujący się i nasilający,
• obecność guzka, owrzodzenia lub wycieku – zmiany są trudne do gojenia, mogą powiększać się z czasem
• objawy ogólnoustrojowe, tj. utrata masy ciała, osłabienie,
• powiększone węzły chłonne pachwinowe lub miednicze – wskazujące na rozsiew nowotworu.

W przypadku jakichkolwiek niepokojących symptomów, które nie ustępują po leczeniu objawowym, konieczna jest pogłębiona diagnostyka.

Hemoroidy a rak odbytu – jakie badania pomogą w postawieniu diagnozy?

Prawidłowe i pewne rozróżnienie hemoroidów od raka odbytu możliwe jest wyłącznie poprzez odpowiednie badania diagnostyczne. W wielu przypadkach objawy są na tyle niespecyficzne, że konieczna jest konsultacja specjalistyczna.

Podstawowe badania różnicujące hemoroidy i raka odbytu to^[3]:

• badanie per rectum (DRE) – podstawowe badanie palpacyjne, umożliwiające wyczucie zmiany,
• anoskopia – wziernikowanie odbytu, pomocne w ocenie guzków hemoroidalnych i powierzchni śluzówki,
• rektoskopia – ocena całego kanału odbytu i odbytnicy, przydatna przy podejrzeniu zmian nowotworowych,
• kolonoskopia – pozwala na ocenę całego jelita grubego i pobranie wycinków do badania histopatologicznego,
• USG przezodbytnicze (TRUS) – do oceny głębokości naciekania zmiany nowotworowej,
• tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) – przy podejrzeniu zaawansowanego raka.

Wybór metody zależy od objawów, wieku pacjenta, wywiadu oraz wyników badania fizykalnego. Decyzja co do wykonania konkretnego badania zostanie podjęta przez lekarza podczas wizyty.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku objawów odbytniczych ważne jest, by nie czekać, aż problem się zaostrzy. Wczesna diagnostyka może uratować życie.

Specjalistą dolegliwości okolicy odbytu jest lekarz proktolog, jednak wstępne rozpoznanie mogą postawić również lekarz rodzinny lub gastrolog. W zależności od konkretnej diagnozy mogą oni następnie skierować pacjenta na dodatkowe badania. Po otrzymaniu i analizie wyników, w przypadku wykrycia raka odbytu, konieczna będzie konsultacja onkologiczna.

Hemoroidy czy rak – o czym warto pamiętać?

Zarówno hemoroidy, jak i rak odbytu mogą mieć podobny obraz kliniczny, dlatego tak ważna jest czujność onkologiczna i wczesna diagnostyka.

Aby zmniejszyć ryzyko nowotworu, należy pamiętać o takich aspektach, jak^[4]:

• regularna obserwacja objawów – niepokojące sygnały warto zapisywać i omawiać z lekarzem,
• profilaktyka nowotworów – unikanie czynników ryzyka (papierosy, alkohol, HPV), szczepienia,
• zgłaszanie się na bezpłatną, przesiewową kolonoskopię po ukończeniu 50.roku życia lub po 40 roku, jeśli u najbliższych krewnych, rozpoznano nowotwór jelita grubego,
• higiena i dieta – dieta bogata w błonnik, aktywność fizyczna i unikanie zaparć to skuteczna profilaktyka hemoroidów,

Obserwacja i profilaktyka są szczególnie istotne w przypadku osób dodatkowo obciążonych czynnikami ryzyka (np. nowotwory w rodzinie lub przebyte zakażenie wirusem HPV). Regularne kontrole to skuteczna metoda walki z nowotworami, dlatego warto o nich pamiętać. Wczesne wykrycie raka to znacznie większe szanse na pewne wyleczenia i długie, zdrowe życie po zakończeniu kuracji.

Choć hemoroidy i rak odbytu mogą dawać podobne objawy – jak krwawienie, ból czy obecność guzka – mają zupełnie inne podłoże i wymagają odmiennego leczenia.

Kluczowe różnice dotyczą charakteru symptomów, ich dynamiki oraz obecności dodatkowych dolegliwości ogólnych, takich jak chudnięcie czy powiększenie węzłów chłonnych. Wczesna diagnostyka, oparta na badaniu per rectum, anoskopii czy kolonoskopii, pozwala na szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego postępowania. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z proktologiem – to najbezpieczniejsza droga do zachowania zdrowia i często życia.

PL-PROCTG-0090

Bibliografia:

1. DAVIDS, Jennifer S. et RIDOLFI, Timothy J. Hemorrhoids. The ASCRS textbook of colon and rectal surgery, 2021, p. 209-229.
2. Boman BM, Moertel CG. Cancer of the anus. New England Journal of Medicine. 1983;308(15):955-960.
3. Rogers, C. R., Korous, K. M., De Vera, M. A., Shaukat, A., Brooks, E., Rifelj, K. K., … & Rogers, T. N. (2023). “It’s Probably Just Hemorrhoids”: A Qualitative Exploration of the Lived Experiences and Perceptions of Long-term Survivors of Early-Onset Colorectal Cancer. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 32(11), 1617-1624.
4. KANTH, Priyanka et INADOMI, John M. Screening and prevention of colorectal cancer. Bmj, 2021, vol. 374.