Kłykciny odbytu a hemoroidy – jak je odróżnić?

Czym są kłykciny odbytu?

Kłykciny odbytu, a w zasadzie kłykciny kończyste to łagodne zmiany o pochodzeniu wirusowym. Odbyt nie jest jedynym miejscem ich występowania, ponieważ mogą umiejscawiać się także w okolicy narządów płciowych, jak również (w niektórych przypadkach) w obrębie jamy ustnej. Za ich powstawanie odpowiada wirus HPV, który jest patogenem przenoszonym drogą płciową.

W zależności od zaawansowania choroby, brodawki i guzy mogą przyjmować różny kształt i rozmiar. W początkowych fazach są to czerwone lub różowe grudki o niewielkiej powierzchni, a ich średnica nie przekracza zwykle 5 mm^[1].

Przy braku odpowiedniego leczenia, w zaostrzeniu choroby, kłykciny w odbycie mogą przyjąć, postać kalafiorowatych zmian. Zazwyczaj, jeśli nie ulegną podrażnieniu (np. podczas podcierania po defekacji lub na skutek otarcia bielizną) nie powodują bólu u pacjentów. Mogą jednak swędzieć, co przynosi spory dyskomfort.

Przyczyny powstawania kłykcin kończystych

Kłykciny kończyste to efekt zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), najczęściej  typu 6, 11, 13, 30 i od 40 do 44. Są to wirusy tzw. niskoonkogenne, co oznacza, że ryzyko rozwoju nowotworu spowodowanego infekcją wirusem jednego z powyższych typów jest niewielkie.

Niestety, czasem kłykciny odbytu spowodowane są zakażeniem wirusem HPV typu 16,18 lub 48, które, ze względu na swoją wysoką onkogenność, mogą rozwinąć się w nowotwór^[3].

Wirus najczęściej rozprzestrzenia się przez kontakty seksualne (zarówno genitalne, jak i oralno-genitalne czy analno-genitalne), jednak do zakażenia może dojść także w czasie porodu lub z powodu złamania zasad higieny (np. używanie tych samych ręczników)^[1].

Objawy kłykcin odbytu

W początkowej fazie kłykciny odbytu przyjmują postać niewielkich (do 5 mm) brodawek lub grudek przy odbycie. Bywają one trudne do zauważenia, ponieważ nie różnią się zbytnio kolorem od reszty skóry, mogą być czasem lekko różowawe lub czerwone (zwłaszcza gdy uległy podrażnieniu).

W tej fazie nie są one przyczyną dolegliwości bólowych, czasem jedynie mogą powodować świąd, a ich odkrycie bywa przypadkowe – pacjent wyczuwa zgrubienia pod palcami podczas zabiegów higienicznych.

Jeśli kłykciny pozostaną niezauważone lub zbagatelizowane, mogą osiągnąć znacznie większe rozmiary, przybierając formę gruzłowatych, kalafiorowatych wyrośli. W tym stanie znacznie łatwiej dochodzi do uszkodzeń i podrażnień zmian, co może powodować ból, a także sączenie się płynu z miejsc zmienionych chorobowo.

Umiejscowienie kłykcin w okolicy odbytu może również prowadzić do problemów natury higienicznej, ponieważ kalafiorowata powierzchnia bywa łatwo zanieczyszczana podczas oddawania stolca, co prowadzi do powstawania nieprzyjemnego zapachu, jak również może powodować nadkażenia bakteryjne^[2].

Różnice między kłykcinami odbytu a hemoroidami

Najlepszym sposobem na pewną ocenę, czy grudka przy odbycie jest kłykciną kończystą, czy hemoroidem, jest wizyta u proktologa. Jednak posiadając pewną wiedzę o objawach obu tych schorzeń, można pokusić się o samodzielną analizę wstępną.

Pierwszą różnicą pomiędzy kłykcinami kończystymi a hemoroidami jest przyczyna ich powstawania. Hemoroidy nie mają genezy wirusowej.

Choroba hemoroidalna bierze się bowiem z nieprawidłowości w odpływie krwi z tak zwanych guzków krwawniczych – fizjologicznych struktur umieszczonych w okolicy odbytu, których zadaniem jest jego uszczelnienie. Gdy na skutek nieprawidłowości żylnych (np. w wyniku nadciśnienia, zaparć nawykowych czy zmian hormonalnych) dochodzi do zatrzymania krwi wewnątrz, guzki krwawnicze powiększają się, w ostatnim stadium wypadając poza odbyt^[4].

Głównym symptomami choroby hemoroidalnej są świąd i pieczenie, które są tożsame także dla kłykcin kończystych. Jednak w przypadku zmian wywołanych infekcją HPV raczej rzadko spotyka się krwawienie z odbytu, które z kolei jest bardzo częstym objawem hemoroidów.

Dodatkowo, do pewnego momentu hemoroidy są możliwe do ręcznego odprowadzenia do odbytu, podczas gdy kłykciny kończyste pozostają cały czas na zewnątrz^[4].

Podobieństwa i różnice między kłykcinami odbytu a hemoroidami zostały umieszczone w poniższej tabeli^[1]:

Objaw	Hemoroidy	Kłykciny kończyste
Świąd	tak, prawie zawsze	czasami
Pieczenie/ból	tak, prawie zawsze	czasami
Krwawienie z odbytu	tak	nie
Nieprzyjemny zapach	nie	tak
Możliwość ręcznego odprowadzenia	Dotyczy tylko stopnia 3. hemoroidów wewnętrznych	nie

Różnica pomiędzy chorobą hemoroidalną a kłykcinami kończystymi kryje się również w sposobach leczenia.

Hemoroidy, szczególnie w początkowych stadiach, można z powodzeniem leczyć przy pomocy kremów, czopków czy innych środków doodbytniczych dostępnych w aptece bez recepty.

Zawierają one substancje wzmacniające naczynia krwionośne (takie jak tribenozyd, diosmina, hesperydyna, escyna), a także substancje miejscowo znieczulające i przeciwzapalne.

Z kolei leczenie kłykcin kończystych opiera się na stosowaniu miejscowych kremów i maści przeciw brodawkom, które mają na celu zmniejszenie lub całkowitą redukcję zmian, wspomagane farmakoterapią antywirusową, ukierunkowaną na konkretny typ wirusa.

Jednak zarówno przy dużych zmianach kłykcinowych, jak i w przypadku hemoroidów niemożliwych do odprowadzenia możliwe jest leczenie chirurgiczne lub laserowe (kłykciny odbytu), a także gumkowanie i skleroterapia (hemoroidy)^[3].

W przypadku wykrycia jakichkolwiek zmian w okolicy odbytu warto udać się do proktologa. Prawidłowa diagnoza pozwoli na wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Dodatkowo, w przypadku gdy brodawki przy odbycie zostały wywołane przez zakażenie jednym z wysokoonkogennych typów HPV, a pacjentką jest kobieta, warto wykonać dodatkowe badanie cytologiczne u ginekologa, w ramach prewencji raka szyjki macicy. Jest on bowiem powodowany przez typ 16,18 i 48, który także (choć rzadziej) może być przyczyną kłykcin kończystych i może wyewoluować w nowotwór.

Bibliografia:

1. Juszkiewicz-Borowiec M: Wykwity skórne w diagnostyce dermatologicznej. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2002.
2. Słomian, G., & Chrószcz, M. (2009). Rozległe kłykciny kończyste okolicy odbytu, moszny i prącia z ogniskami raka płaskonabłonkowego-opis przypadku. Onkologia w Praktyce Klinicznej, 5(1), 33-36.
3. WROŃSKI, Konrad, et al. Surgical treatment of anal condylomata acuminata–case report and review of literature. Nowa Medycyna, 2012.
4. Jabłoński, M. (2024). Żylaki odbytu–możliwości terapeutyczne. Lek w Polsce, 397(6), 27-33.

PL-PROCTG-0078