Śluz w kale – o czym świadczy wydzielina z odbytu?

Przyczyny śluzu w kale

Śluz w układzie pokarmowym występuje naturalnie.Produkowany jest przez komórki błony śluzowej, a jego zadaniem jest ułatwienie pasażu treści pokarmowej przez jelito. Dodatkowo ma również działanie ochronne, zapobiegając uszkodzeniom ścian jelita na skutek działania enzymów i kwasów trawiennych^[1].

Zdrowy stolec zawiera niewielkie ilości śluzu, jednak są one tak małe, że nie powinien być on widoczny gołym okiem. Czasem jest on zauważalny w trakcie biegunek.

Stolec ze śluzem może pojawić się również w przypadku wcześniejszego zaparcia. Jeśli jednak śluzowa wydzielina z odbytu nie ustępuje, a towarzyszą jej również inne dolegliwości (np. bóle brzucha, nudności, nadmierne gazy), warto udać się do specjalisty.

Stolec ze śluzem może bowiem świadczyć o poważnych schorzeniach, takich jak^[2]:

• zapalenie jelit – nie tylko spowodowane infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi czy pasożytniczymi, ale także choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• niedrożność jelit – stolec ze śluzem może być efektem zatkania przewodu pokarmowego, zarówno wynikającego z obecności ciała obcego, uwięźnięcia przepukliny, jak również rozrostu guza,
• nietolerancje i alergie pokarmowe – choroby związane z zaburzeniami wchłaniania również mogą objawiać się obecnością śluzowej wydzieliny z odbytu,
• dolegliwości okołoodbytnicze – śluz w kale może być także objawem takich chorób jak hemoroidy, przetoki odbytnicze lub szczeliny odbytu.
• mukowiscydoza.

U kobiet może on wynikać także z chorób ginekologicznych (infekcji intymnych, chorób wenerycznych), powodujących powstawanie upławów, które skapujące na stolec podczas parcia mogą zostać omyłkowo wzięte za śluz w kale.

Śluz w kale u dziecka

Śluz w kale u niemowlaka i małego dziecka^[2] może pojawiać się zarówno na skutek chwilowej niestrawności, jak i z powodu alergii pokarmowej czy zakażenia wirusowego.

Jeśli przyczyną śluzu w kale u dziecka są wirusy, dodatkowo pojawiają się cuchnące, luźne stolce, brak apetytu, gorączka.

W sytuacji, gdy śluz w stolcu malucha pojawia się nagminnie i nie da się powiązać jego obecności ze zwykłą niestrawnością, należy udać się do pediatry celem znalezienia konkretnej diagnozy.

Inną częstą u najmłodszych przyczyną występowania śluzu w kale są pasożyty, w tym popularna (zwłaszcza u dzieci w wieku przedszkolnym) owsica. W przypadku wątpliwości zaleca się wykonać badanie kału, dla określenia rodzaju pasożyta i wdrożenia celowanego leczenia.

Śluz w kale w ciąży

Śluz w stolcu w okresie ciąży może być spowodowany hemoroidami ciężarnej. To częsta przypadłość związana z uciskiem na naczynia powodowanym przez rozrastający się w macicy płód.

W takim wypadku mogą pojawić się inne objawy hemoroidów – pieczenie i swędzenie odbytu, krwawienie i wyczuwalne pod palcami guzki.

Inną przyczyną śluzu w stolcu ciężarnej może być infekcja intymna. Upławy, które są wtedy mylone ze śluzem z odbytu, są często gęste i brzydko pachną. Mogą pojawić się dodatkowe symptomy infekcji intymnej, tj. pieczenie i świąd okolic intymnych czy ból podczas oddawania moczu.

Są to sygnały alarmujące, które powinny skłonić pacjentkę do wizyty u lekarza, ponieważ infekcja intymna w ciąży może stanowić zagrożenie dla płodu.

Jak wygląda śluz w kale?

Śluz widoczny w kale w niewielkich ilościach i w jednorazowych przypadkach nie powinien wzbudzać nadmiernego niepokoju. Jednak jeśli śluz występuje w stolcu w dużej ilości, jest on sygnałem alarmującym.

Wygląd śluzu może wskazywać na konkretne schorzenia. Jakie?

1. Przezroczysty lub bezbarwny śluz w kale

Bezbarwny śluz to właśnie ten, który jest produkowany przez nabłonek jelit dla usprawnienia perystaltyki i ochroni ścian jelit przed działaniem enzymów trawiennych.

Niewielkie ilości przezroczystego śluzu nie powinny budzić niepokoju. Trochę więcej może się go pojawić w stanach biegunkowych lub w kale poprzedzonym zaparciem.

2. Biały śluz w kale

Biały śluz w stolcu może świadczyć o stanach zapalnych jelit.  Dla prawidłowej diagnostyki takich przypadków należy wykonać badania – kolonoskopię lub badanie na krew utajoną^[3].

Śluz o białym zabarwieniu może również towarzyszyć biegunkom. U kobiet infekcje intymne mogą objawiać się białym śluzem w stolcu. Zakażeniom intymnym towarzyszą zwykle świąd i pieczenie narządów zewnętrznych, a śluz ma nieprzyjemny, rybi zapach.

3. Żółty śluz w kale

Częstą przyczyną żółtego śluzu w stolcu są nieprawidłowości w trawieniu lipidów. Może on towarzyszyć również chorobom trzustki lub w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. Z tego powodu objaw ten powinien zostać poddany specjalistycznej diagnostyce.

Zdarza się, że jest on wynikiem spożywania dużej ilości produktów bogatych w beta-karoten (marchwi, dyni, moreli). Pomarańczowy barwnik może zabarwiać śluz na żółty kolor^[4].

4. Zielony śluz w kale

Zielone zabarwienie śluzu^[5] może wynikać z dużej ilości spożywanych warzyw zawierających zielony barwnik (sałata, szpinak, brokuły) lub suplementów diety bogatych w chlorofil (spirulina, zielony jęczmień, chlorofil w proszku).

Zielono-żółty śluz może również świadczyć o obecności ropy w kale, która może wskazywać na silną infekcję bakteryjną lub wirusową. Ropnemu śluzowi towarzyszy też często charakterystyczny, słodki zapach.

5. Krwisty śluz w kale

Obecność krwistego śluzu to stan wysoce alarmujący.

Może on wynikać zarówno z mniej poważnych przyczyn (np. hemoroidów, podrażnień jelita przez twarde masy kału lub w wyniku stosunku analnego), jednak jest to również objaw znacznie poważniejszych schorzeń, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, polipy, uchyłki, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz rak jelita grubego^[7].

To właśnie głównie ze względu na ostatnią przyczynę krwawienia obecność krwi w stolcu powinna zostać skonsultowana ze specjalistą.

6. Inne zmiany konsystencji śluzu

W stanach przewlekłych zaparć, w stolcu może pojawić się śluz o galaretowatej konsystencji. Może on być również symptomem bakteryjnych zakażeń w obrębie jelit, zatrucia pokarmowego lub problemów z trzustką^[3].

Jakie badania na śluz w kale warto wykonać?

Pacjenci zaniepokojeni obecnością śluzu w kale powinni udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi badania wstępne, a także zleci dodatkową diagnostykę i w razie konieczności wystawi skierowanie do specjalisty gastroenterologa lub proktologa.

Diagnostyka śluzu w kale opiera się o poniższe etapy^[4]:

1. Wywiad medyczny

Obszerny wywiad medyczny jest podstawą każdej diagnozy. Warto przygotować sobie listę przyjmowanych leków i suplementów, ponieważ lekarz z pewnością o nie zapyta. Z pewnością będzie chciał zasięgnąć także informacji na temat diety, stylu życia i chorób członków najbliższej rodziny.

2. Badanie fizykalne

W przypadku nieprawidłowości związanych z układem pokarmowym badanie fizykalne to nie tylko zmierzenie ciśnienia czy ważenie. Lekarz może chcieć przeprowadzić również badanie per rectum – pozwoli ono na zidentyfikowanie takich problemów jak hemoroidy, kłykciny czy szczelina odbytu. Dlatego warto pamiętać o prawidłowej higienie przed udaniem się na wizytę.

3. Badanie kału

W celu zbadania kału należy zebrać próbkę do wyparzonego, czystego pojemnika i niezwłocznie (najlepiej w ciągu 2-3 godzin) oddać do analizy laboratoryjnej. Badanie kału wykonuje się celem wykrycia pasożytów układu pokarmowego, a także krwi utajonej, która nie jest widoczna gołym okiem.

Przy podejrzeniu biegunki infekcyjnej możliwe jest wykonanie posiewu kału, a także oznaczenie zawartości toksyn. Innym badaniem jest oznaczenie kalprotektyny, które wykonuje się w przypadku podejrzenia rozrostów nowotworowych lub nieswoistych zapaleń jelit.

4. Badania krwi

Badania laboratoryjne, takie jak morfologia i biochemia krwi obwodowej, pozwalają ocenić ogólny stan pacjenta, wykryć stany zapalne i ewentualne niedobory ważnych pierwiastków. Do punktu pobrań należy udać się rano, będąc na czczo.

5. Badania obrazowe

Badania obrazowe w diagnostyce chorób układu pokarmowego obejmują zarówno nieinwazyjne metody, takie jak USG czy rezonans, ale również gastroskopię, kolonoskopię czy rektoskopię.

Przygotowanie jest zależne od konkretnego badania (np. do kolonoskopii trzeba być przygotowanym zgodnie z instrukcją przekazaną przez ośrodek), dlatego informacji na temat przygotowania do badania należy zasięgnąć u lekarza zlecającego.

6. Testy alergiczne

Testy alergiczne mają na celu wykluczenie lub potwierdzenie diagnozy nietolerancji bądź alergii pokarmowych. Można wykonać je częściowo z krwi, a częściowo przy pomocy testu obciążenia alergenem – do diety wprowadza się lub wyklucza potencjalnie alergizujące składniki, a następnie obserwuje objawy.

Bibliografia:

1. FORSTNER, G., SHERMAN, P., et FORSTNER, J. Mucus: function and structure. In : Attachment of organisms to the gut mucosa. CRC Press, 2018. p. 13-22.
2. KASIRGA, Erhun. The importance of stool tests in diagnosis and follow-up of gastrointestinal disorders in children. Turkish Archives of Pediatrics/Türk Pediatri Arşivi, 2019, vol. 54, no 3, p. 141.
3. Glymenaki, M., Singh, G., Brass, A., Warhurst, G., McBain, A. J., Else, K. J., & Cruickshank, S. M. (2017). Compositional changes in the gut mucus microbiota precede the onset of colitis-induced inflammation. Inflammatory bowel diseases, 23(6), 912-922.
4. Swidsinski, A., Loening-Baucke, V., Kirsch, S., & Doerffel, Y. (2010). Functional biostructure of colonic microbiota (central fermenting area, germinal stock area and separating mucus layer) in healthy subjects and patients with diarrhea treated with Saccharomyces boulardii. Gastroentérologie clinique et biologique, 34, S79-S92.
5. PAYNE, W. W. Chemical Examination of the Faeces. British Medical Journal, 1954, vol. 1, no 4855, p. 206.
6. Swidsinski, A., Loening-Baucke, V., Kirsch, S., & Doerffel, Y. (2010). Functional biostructure of colonic microbiota (central fermenting area, germinal stock area and separating mucus layer) in healthy subjects and patients with diarrhea treated with Saccharomyces boulardii. Gastroentérologie clinique et biologique, 34, S79-S92.
7. LYSKO, Marek et BASZCZYŃSKA, Paulina. Zespół jelita drażliwego–aktualne zasady postępowania. Farm Pol, 2019, vol. 75, no 1, p. 8-11.
8. SWIDSINSKI, Alexander, LOENING–BAUCKE, Vera, VERSTRAELEN, Hans, et al. Biostructure of fecal microbiota in healthy subjects and patients with chronic idiopathic diarrhea. Gastroenterology, 2008, vol. 135, no 2, p. 568-579. e2.

PL-PROCTG-0079